Soos ek vertel het in dié posting is ek gevra om die gemeenskap van Swellendam toe te spreek juis oor die Breytenbach-resensie. Hier volg dan deel 1 van die video wat ek gemaak het tydens my besoek aan dié distrik:

Max du Preez het gereageer en die volgende e-pos aan my gestuur. Ons volgende uitgawe sou eers maande later verskyn so ek het hom aangeraai om die brief vir Rapport te stuur (wat die hele storie opgeblaas het) en hy het dit toe ook gedoen. Hier is sy 'antwoord' op Breyten se brief in Die Matie:


Liewe Breytiespuitie my ou paddaboudjievretertjie

Dankie vir jou mooi briefie en al die onverdiende komplimente. Oe, en jy skryf tog so móói! Jy bly darem ‘n bul der taalbulle. Ek’s ook bly die spel-check op jou rekenaar het dié keer gewerk.

Ek hoop jy besef hoe lojaal ek steeds teenoor jou is. Elke keer as mense by my skinder dat jy sommer net ‘n Weghol-Boer is, verdedig ek jou eer en sê nee, jy’s baie meer hol as Boer. ‘n Neo-hol, om die waarheid te sê, maar nie noodwendig ‘n neo-holis nie.

En dan is daar die skinderbekke wat sê jy was nog altyd ‘n politieke poefter. Vir hulle sê ek dit vat durf om op jou ouderdom uit die kas te klim en na alles waardeur jy is, warmte aan die volk se binneboud te gaan soek. En Skelmbos is mos hoeka die nuwe binneboud-hoofkwartiere.

Maar ek moenie die indruk skep dat daar net mense is wat oor jou skinder nie. Jy is darem die Verlore Seun en daar is baie nuwe vriende wat vir jou wil kalfslag. Ek gaan self koekies bak om geld in te samel dat ons jou vir ‘n pelgrimstog huis toe kan vlieg (ek sal seker maak dis ‘n retoerkaartjie). Dan hou ons vir jou ‘n kalfbraai op die Braak, kry Steve Hofmeyr om “En Hoor jy die Magtige Dreuning” te sing en verklaar jou summier tot Rektum van die Laaste Afrikaanse Universiteit. Jy verdien niks minder nie. Ek is seker die bruin gemeenskap sal vir jou wil kom moppies sing uit waardering vir jou en jou vriende se besorgdheid oor hul kinders se akademiese toekoms.

Jy bly my gunsteling neo-Boerseun in Frankryk.

Maxiekaxie

Ek het vir Breyten gevra om te reageer (indien enigsins) op die debakel wat sy resensie ontlont het. Hy wou nie juis kommentaar lewer daarop nie maar het wel 'n brief geskryf vir Die Matie wat (onder 'n skuilnaam) wat Rapport later uitgesnuffel het (of dan Marlene Malan meer spesifiek) nadat Die Burger nie (meer) wou moeite doen om Die Matie te lees nie. Ek weet nou egter dat Malan ons koerant van hoek tot kant lees. So het sy toe 'n artikel oor die brief geskryf en deur middel daarvan ook die einde van die debakel aangekondig:

hi!

i know an email from me must come as a bit of a surprise, but i've been reading so much about you&die matie in the papers that i had to voice my opinion.firstly, I am no fan of Hermann Giliomee or his friends and i feel their approach to the university's language problem will only divide us (future&current students and the country at large) even further.

that being said breyten breyten-bach is artist, an abstract artist at that and i thought his review was an intelligent and thought provoking way of verbalising his views on the book and the language question.(i could say alot more about why i see it this way but i don't want to keep you busy the whole day)i think it was highly childish and petty of the university to request an apology from you and i regret that you gave one, even though i'm sure there were more factors involved in you making the decision than the principles of journalism and freedom of the press.

i apologise for making you have to read yet another opinion about a topic i'm sure you've heard more that enough about but i couldn't help myself.i hope you are doing well otherwise and i must say that you and your team are doing more than a good job with the newspaper.

you should come listen to us sing sometime, we're easy on the ear this year.

an old acquaintance

Min mense weet dat die redaksionele kommentaar-kolom in 'n koerant die hoofartikel is. Sodoende het ek dikwels mense om die bos gelei wat vir my se^: "Maar jy't belowe jy gaan daaroor praat in jou hoofartikel en dis glad nie op die voorblad nie".

Arrie Rossouw/Henry Jeffreys/Willem Pretorius/Zelda Jongbloed het die volgende in Die Burger geskryf:



En Tim du Plessis, redakteur van Rapport, het geskryf:

André-Pierre (of moet ek na jou verwys as "die Heer du Plessis" soos die huidige bewindhebbers seker doen)

Kan jy stem? Kan jy kar bestuur? Kan jy vir jouself dink? Ek sou dink die antwoord moet "ja" wees. So hoekom sal jy jou dan laat intimideer deur die stoomroller van die huidige universiteitsregime. As jy wil sê "Afrikaans se watsenaam" is dit sekerlik jou reg. As jy wil sê "ek praat Afrikaans en julle T-opsie is ‘n klomp watsenaam" is dit sekerlik ook jou reg. En as jy ou Breyten toelaat om dit te sê, wat is die probleem?

Dit laat my skrik as ek sien hoe mense vir die huidige base skrik wat, sodra julle nie met die T-opsie saamstem nie, vir julle wil voorsê dat julle kan sê en wat nie. Wees Afrikaans, en te dinges met die res.
Groete

***

Subject :
"Jongman, ons gee jou nog 'n kans, maar trap in jou spoor"

Beste André-Pierre

Baie geluk dat die US-Raad jou blykbaar nie gaan skors nie, al lyk dit my jy word/was daarmee gedreig. Ek ken nou nie heeltemal die storie nie, maar dit wil voorkom asof jy op hierdie stadium baie dankie moet sê aan die goedwillige US-Raad en rektoraat wat jou nog ‘n kans sal gee (maar pasop as jy weer dit doen!). Dis darem goed dat hulle jou saak eers by hierdie spesifieke raadsvergadering bespreek het, want as dit vroeër was, dan sou jy nie eers by wyse van besluiteregister (soos wat nou op sun.ac.za beskikbaar is) kon weet wat jou lot was nie!

***

Hallo Andre-Pierre

Die werk se naam bo-aan ens is net om te wys dat ek darem regtig bestaan (die Engels was nie my idee nie)

Paar keer van jou in die pers gelees die afgelope paar weke, maar nooit kennis geneem van meer as die “Matie redakteur”, maw nie jou naam geregistreer nie

Sien dit toe vanoggend in die “Eikestadnuus” en besef dat ons amper ‘n naam deel (my “A” is net Abraham)

Geniet jou naweek
(saam met dié e-pos het ek 'n foto van die ou ontvang)

En net wanneer die Afrikaanse pers die storie heeltemal uit proporsie ruk kan jy maar weet dat die Engelse media sal verseker dat die rekord reggestel word. Of om ten minste, in een artikel, die hele debakel in keurige taal op te som. Aai, wat sou Stellenbosch doen sonder die Breytenbachs (nee, nie Breyten nie, maar prof Willie, sy vrou met twee doktorsgrade, hul dogter Karen en die arme kat wat nou die dag dood is).
So het Karen dit dan alles saamgevat: (kliek op artikel vir groter weergawe)

No shit

Lees die artikel ook hiér.

Hierdie artikel het my geweldig gekwel, nie soseer omdat ek klaarblyklik 'geskors' sou word nie, maar omdat die artikel verwys na 'n e-pos wat Breytenbach vir my en net my gestuur het. Hierdie artikel het dit laat lyk asof ek dié e-pos vir Die Burger gegee het. Ek was smoorkwaad want dit het geklink asof ek my vertroulike e-pos van Breyten vir Die Burger gegee het (wat lesers én Breyten die indruk kon gee dat ek sommer net enige e-pos vir enigiemand gee bloot vir die sensasionaliteit daarvan). Dit was egter nie die geval nie. Nadat die betrokke joernalis nie vir my wou se^ hoe sy dit in die hande gekry het nie, het ek vir Breyten gevra of hy dit nie moontlik vir iemand anders gestuur het nie. Turns out hy het:

Beste André-Pierre,

Ek voeg hierby 'n kopie van 'n brief wat ek aan Die Bôgger gestuur het. Weet nie of hulle dit gaan plaas nie. Maar ek wil ook net persoonlik om verskoning vra dat korrespondensie wat vir jou bedoel was - en ek sou dit aan jou oorlaat wat jy daarmee wil of wou doen - in die koerant beland het. Ek sal wel uitvind wie die 'lek' was. Ek hoop nie dit het jou nog meer in die spervuur gebring of in verleentheid gestel nie.

Groete,

Breyten

To: dbmening@dieburger.com
Sent: Wednesday, May 17, 2006 12:49 AM
Subject: lekkasies, vir André-Pierre du Plessis

Beste André-Pierre du Plessis,

Ek skryf sommer kortpad vir jou langs hierdie weg siende DB tog nou tussen ons in die bed geklim het, alhoewel dit, soos jy dalk weet, verreweg nie my geliefkoosde kommunikasiekanaal is nie. Une fois n'est pas coutume.

Om vir jou te sê die 'lek' van ons onlangse korrespondensie is nie jou fout nie. Iemand anders met wie ek gedagtes wissel oor die onverkwiklike kleitrappery het blykbaar 'n joernalis as vriend of vriendin en kon sy lek nie hou nie. So 'n 'vriendskap' is uiteraard te vergelyk met die verhouding tussen die skerpioen en die padda. (Jy ken die verhaal van Skerpioen wat 'n lift oor die rivier gebedel het van Padda en hoog en laag gesweer het hy/sy sal nie steek nie want dit gaan mos om albei se lewens, en toe doen hy/sy dit tog, met die verweer, terwyl hulle versuip: "Ek kon nie anders nie. Dis in my aard.")

Dis my beurt om onvoorwaardelik om verskoning te vra. Toe julle my destyds genader het vir 'n resensie van die Ruktrom se uiters knap beredeneerde en gefundeerde en onweerlegbare kattroekrapsel, wou ek eintlik maar net sê ek is té stomgeslaan om ordentlik te kan reageer. Mens het egter vergeet hoe kielierig die Skellumbosse Here oor hulle hoëboud statutêre gesag is (en nee, ek wil liewers nie rym op 'statutêre' nie, al lê die s-se vlak op die tong), en hoe gebelgd die filosotte hulle opruk - dis nou die bobuike - wanneer hulle ordentlikheid bevraagteken word. Praat van katte en belletjies! Die bedoeling was nie om dit vir jou ongemaklik te maak nie. Sorrie!

En kyk nou hoe baie tyd en energie het ons vermors deur met die dansende apies te baklei omdat die orreldraaier te bang of te geslepe is om self vorentoe te tree! Maar ek sal my nie te veel steur aan hulle reaksies as ek jy is nie. Hulle is so gemaak en so laat staan. En - as ek my dierebare vergelykings mag voortsit - om deur daardie establishment aangeval te word is soos om gebyt te word deur dooie skape.

Terloops, ek is nié die Barnie Barnard wie se verdoemende brief in vandag (16 Maart) se briewekolom geplaas is nie, maar ek haal my kêps af vir sy heldere analise.

Die omies en die anties met die aapstuipe: mens kan eintlik maar net probeer help dat hulle nie hulle tonge insluk nie. Mens moenie spot met siekte nie en onthou, soos die Sonskyn Susters sing: "Dis bitter swaar om 'n weeskind te wees." Genade vir hulle, vir jou, vir ons ammel.

Breyten Neo-Breytenbach

Kliek op artikel vir groter weergawe

Beste Breyten Breytenbach

My naam is André-Pierre du Plessis, redakteur van die studentekoerant Die Matie. Nadat ek een van my redaksielede opdrag gegee het om jou te vra om Chris Brink se boek te resenseer het ek besluit om jou "ressensie" (soos jy dit noem) te plaas. Ek weet nie of jy die Afrikaanse media volg nie maar sedert die verskyning daarvan het Rapport en Die Burger dié storie geplaas. Reaksies in Rapport het dit as laster bestempel en ek het baie teenstand gekry. Nadat ek met 'n paar ouer mense gepraat het (ons glo mos dat hulle beter weet) het ek besluit om verskoning te vra in my koerant.

Oud-redakteurs en gevestigde joernaliste het my verskoning erg gekritiseer en was onder die indruk dat ek geforseer is om verskoning te vra, wat geensins die geval was nie. Buitendien, my "verskoning" was met 'n tong-in-die-kies geskryf en ek dink die universiteitslui het dit raakgesien. Gevolglik het die US-Raad 'n sitting eerskomende Maandag waartydens hulle gaan besluit of hulle teen my en my koerant sal optree. Wat hulle egter nie besef nie, is dat hulle nie teen my kan optree nie omdat daar prosesse in plek is wat hulle nie gevolg het nie. Byvoorbeeld, sou iemand 'n klag teen ons wil indien moet dit binne 10 dae van die betrokke artikel geskied, wat al lankal verstryk het.

Met my volgende uitgawe (wat Maandagaand sak) beplan ek dus om met alles wat ek het terug te veg sodat die US-Raad kan wéét dat hulle nie 'n sê het oor hierdie studentekoerant nie en dat ons nie die spreekbuis vir die universiteit of die studenteraad is nie. Wat hulle beslissing ookal sal wees Maandag gee ek nie werklik om nie want met die steun wat ek van studente, dosente en oud-redakteurs ontvang het is hulle 'outnumbered'.

Om hierdie rede maak ek graag kontak met jou om in die vorm van 'n brief te reageer (indien enigsins) op die onlangse polimiek rondom jou rubriek. As jy sou besluit om op my navraag te reageer wil ek graag vra dat jy dit vir my stuur nie later nie as Maandagmiddag 12:00 pm (Central African Time).

Dankie byvoorbaat

Geagte André-Pierre du Plessis,

Moet nooit om verskoning vra nie! In hierdie lewe het mens 'n keuse - om jou pad deur die fynbos te zoema (en te sorg dat jy gereeld stort) of om op gewyde skellumbosserige manier te chriskrink en te jakkalashink, d.w.s. om uit te blink in die demokratiese koekoekuns van bome miskyk solank hulle maar deel van die bosch is wat die baas in besjit geneem het, enige baasj, as jou vel dik genoeg is om nie te hoef stort nie. 100% Afrikaner boy!

En ek het geen kommentaar op die troebelrigheid in die witblitsglasie nie. Behalwe net: foeitog. (Dis Frans vir haai moeder!)

Hello daar!

Ek volg nou al die klomp bespreking oor die Breytenbach-saga en wonder net hoe dit met jou is? Ek dink jy moet nogal kennisneem van prof Anton se brief vanoggend in die Burger. Ek dink daar is breër waardering vir jou verskoning wat jy aangebied het. Hy dien mos in die Raad en sal jou saak goed gesind wees.

Die Universiteitsraad sal Maandag wel 'n uitspraak moet maak om die amp van die rektor te beskerm. Jy moet jou dus maar instel op so iets.

***

Beste André-Pierre

Ek is baie bly jy het om verskoning gevra; die rektor in sy amptelike en persoonlike hoedanigheid verdien dit regtig hierdie keer. Ons maak almal foute; wat belangrik is, is wat ons daaromtrent doen, en wat ons daaruit leer. Ek vertrou hierdie insident was uiteindelik wel vir jou 'n waardevolle leerproses.

Dit is baie moontlik dat die Raad hulle wel oor die insident sal uitspreek. Ek onderneem om die voorstel dat 'n klag by die Mediaraad gelê word, teen te staan.

***

hey appel
het van die hele brouhaha ini buger&rapport gelees,wil as 'n "nabye kennis" :) net graag sê:
U Go! en go screw them all
die matie hoef niemand se metaforiese piel vir hulle te suig nie.

My liefste ding
En nou het ek twee redes waarom ek vir jou moet skryf.1. Om die voorblad van die Burger te haal, is SLEG. En GOED. Ek dink nie jy moes jou eie joernalistieke integriteit ondermyn het deur verskoning te vra nie. Jy kan grus maar jou respondente vir hulself laat spreek. Al voel jy seker soos 'n hond, moet jy weet, jy word van geweet. Ek is trots op jou. 2. Ja, kom kuier.

Hallo
Die universiteit aanvaar nie my verskoning nie en voel ek moet steeds boet. Dis die nuus wat ek vandag ontvang het. Wel, ek's reg om te buk. In fact ek't dit geniet om te kom tot hier. Nou wil Edwin Hertzog my voor die Mediaraad daag. Ek dink darem nie hulle sal my van my posisie ontneem net as gevolg hiervan nie. So ek sit en wag vir wat die menere nou juis gaan regkry, indien enigiets. Hoe lyk volgende naweek vir jou?

My magtig! Edwin Hertzog se dinges! Is hy nou heeltemal van sy trollie af en simpel? Het jy die briewe gelees in vandag se Burger?Jy vra nie een oomblik verder verskoning nie - want dan ontdaan jy álles waarvoor Die Matie - en enige joernalis en enige koerant met integriteit - nog ooit gestaan het. Wie is Chris Brink? Liewe Onaantasbare Liewe Jesus? LAAT hulle jou voor die Mediaraad daag, dan sal jy sien hoe ontplof die poef in Hertzog se gesig!

Iemand het heel later ook op die bandwagon gespring. Ek sou later vir dieselfde 'sonde' beskuldig word.

Een van die snaakste goed wat gebeur het tydens die debakel is hoe elke koerant hul eie weergawe van Breyten se oorspronklike woorde begin maak het, om dit meer 'verstaanbaar' vir die lesers te maak. Op die ou end was dit nie meer Breyten se woorde nie maar eerder dié van subs. So much for never tampering with the original text. Nou kan ek heeltemal verstaan hoekom mense dink dat die woorde in Die Bybel buite konteks herskryf is ens. As daar soveel foute gemaak kon word in die kwessie van 'n paar weke, hoeveel foute het nie ingesluit in die verloop van 2000 jaar nie.

Radio Rosestad en Radio Pretoria het in die daaropvolgende week 'n onderhoud met my gevoer.

Hier is 'n foto vanuit Radio Rosestad se ateljee:

Die dag na die verskyning van my verskoning in Die Matie, nog voordat Die Burger dit nuus gemaak het, het die bestuurder van die US se Afdeling: Bemarking en Kommunikasie my ingeroep. Hy het die US-Raadsvoorsitter se misnoee oor die inhoud van Die Matie die afgelope jaar uitgespreek namens hom. Die voorsitter, dr Edwin Hertzog, was toe oorsee en sou eers my verskoning beproef voordat hy besluit of hy 'n klag teen my by die Mediaraad sou indien.

Ek is aangeraai om "die leisels oor die inhoud van jou koerant stywer vas te hou".

Soms (dikwels) moet 'n mens verskoning vra; en ek dink dit was die regte ding wat jy gedoen het oor die Breyten-affêre.

As die media werklik vry wil wees, moet dit ook wys dit kan vryheid met verantwoordelikheid hanteer. Daarom, as dit 'n fout gemaak het, moet dit 'n regstelling maak. In die "ou dae" van Die Matie redakteurs was dit veel makliker. Daar was 'n reg of 'n verkeerd, en jy was reg as jy die regering teengestaan het. Of as jy Admin B lekker geloop het. So eenvoudig soos dit. Vandag is kwessies baie meer genuanseerd. Ek dink ook ons het 'n samelewing wat op wedersydse respek gebou is. Daarom dat ons ook daardie respek elke dag in ag moet neem.

En die briewe het ingestroom:

Die dag na die 'resensie' of 'ressensie' op die voorblad verskyn het, het dié in Die Burger verskyn. Daardie aand was Die Matie se redakteursreunie en ek sou nooit die einde van my keuse om verskoning te vra hoor nie. Elke oud-redakteur (behalwe 'n handjievol) het my probeer raad gee, bewys ek's verkeerd, gese "'n Matie-redakteur vra nooit om verskoning nie"; ander het my 'n getekende kopie van Breytenbach se digdebuut, Die ysterkoei moet sweet, aangebied (ek sou dit graag wou he^ maar hulle het net vir my gelag). Dit was ietwat unfortunate dat die nuus die dag voor die reunie moes breek maar ten minste het die ou omies iets gehad om met my te gesels en om hulle eie stories van die "druk van die universiteitsmagte" met my te deel.

Liza Albrecht, redakteur van die naweekbylae tot Die Burger (By), het ongelukkig die bekende joernalis Jan-Jan Joubert saamgenooi. In 2002 was Jan-Jan redakteur van Krit en het Steve Hofmeyr hom gebliksem omdat hy in sy koerant geskryf het Hofmeyr het nie mooi skoene nie. Jan-Jan het natuurlik kultusstatus bereik onder kollegas in die bedryf en het my na afloop van die verrigtinge in 'n hoekie gaan druk en van sy wonderlike ervaring vertel. Hy wéét wat laster is en wat hy oor Steve geskryf het, en Breyten oor Brink, is dit beslis nie. Hoekom kan ek dan om verskoning vra vir iets waarvan ek nie eers weet nie. Wel, Jan-Jan, wie de fok is jy om vir my te se^ hoe ek moet en nie moet nie. Jy het fokol met Die Matie uit te waai so ek weet nie hoekom jy so 'n palawa maak van alles nie. Jou belange le^ nie hier nie, jy is net opsoek na 'n fokken storie waarin jy jou eie mening kan lug en die wereld herinner aan die oulike vuishou wat jy ontvang het met Peter van Noord wat toekyk. Ek is gelukkig oor Jan-Jan want hy is nie so aanvallerig soos wat ek aanvanklik gedink het nie. Quite frankly: ek sal hom nooit aanstel by my koerant en/of tydskrif nie al skryf hy hoe goed. Hy moet werk aan sy social skills.

Die kritiek van ander oud-redakteurs het ek met 'n knippie sout gevat en dit heeltemal verstaan. Hulle is tog aandeelhouers in die idee van Die Matie en watter kak ek ookal aanjaag moet hulle inspraak by he^. Die enigste redakteur wie se mening saakgemaak het, en wie die hele aand geborg het, was trots op my en wou geen verdere kommentaar laat nie behalwe dat: "Geen goeie redakteur maak nie 'n bolls up en stir nie 'n bietjie nie".

Ek kry vandag 'n e-pos van Nerisa Coetzee, reklamehoof van Die Burger. Sy skryf:
"Lyk my julle Du Plessis' kan net nie van ons koerant se voorblad ontsnap nie."
Die rede vir my ma se voorbladstorie in vandag se uitgawe van Die Burger is geensins related tot die Breyten-storie nie, maar is eintlik veel erger.
Daarom dink ek aan my mede-vierdejaar BA-student vandag, wat so oud is soos ek, en homself die naweek in sy flat hier naby opgehang het.
In die woorde van Breytenbach:
amens

Ek het vandag 'n oproep gekry uit Swellendam. Na aanleiding van al die artikels wat oor Die Matie in Die Burger verskyn het, wil mense in dié dorp graag hê ek moet hulle gaan toespreek en al my wedervaringe deel. Dit kom nadat ek 'n brief van ene Philip Myburgh ontvang het, destydse streeksverteenwoordiger van die Verenigde Party in die Swellendam-distrik. Hy het my geluk gewens met my 'oorwinning' en my 'vele meer!' toegewens. Hulle gaan my petrol en verblyf betaal, ek moet net gaan gesels en vertel wat gebeur het met my!

Mnr Myburgh het my vertel dat hy so gelag het vir die resensie dat hy daai voorbladartikel gaan fotostateer het by die copy shop in die hoofstraat van Swellendam en dit aan al sy politieke allies en ander vriende gepos het. Daar is glo 'n koffiewinkel ook in dié dorp wat dit uitgeknip het en teen 'n aansteekbord gesteek het.

"Almal lag tog te lekker daaroor", het Myburgh gesê.